غربالگری سرطان پستان
سلامت زنان و به ویژه مادران از مفاهیم زیر بنایی در توسعه است و از جمله عواملی که سلامت این گروه را تهدید می کند، سرطان پستان است.از این رو غربالگری در تشخیص زودهنگام سرطان پستان نقش مهمی ایفا می کند و به همین دلیلی، حتی زنان بدون علامت از یک سنی به بعد باید تحت ارزیابی های دوره ای از نظر سرطان پستان قرار بگیرند.
غربالگری به تفضیل در این مقاله توضیح داده می شود:
غربالگری به مجموع مداخلاتی گفته می شود که منجر به تشخیص زودتر سرطان در افرادی می شود که هیچ علامت مشکوکی ندارند اما بالقوه در معرض خطر هستند.
غربالگری می تواند در دو گروه با خطر متوسط و با خطر بالا انجام شود. ضرورت انجام خدمات غربالگری به بروز و شیوع بیماری و منابع مالی هر کشوری بستگی دارد و علیرغم اثربخشی ممکن است هزینه اثربخش نباشد.
معنی غربالگری این است که در افرادی که هیچ علامت هشداردهنده‌ای برای سرطان ندارند اما به دلیل شرایط جنسی (مثلا سرطان پستان) یا سنی خاص (مثلا سن بالا) بالقوه در معرض سرطان هستند، اقدامات تشخیصی را انجام دهیم.
غربالگری به معنی شناسایی بیماری احتمالی ناشناخته با استفاده از معاینه و آزمایشات ساده در فردی است که هنوز علائم ندارد.
در یک برنامه ملی مبارزه با سرطان، بعد از غربالگری، افراد تشخیص داده شده تحت درمان مناسب قرار می‌گیرند.
لازم است هم بیمار و هم ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی به اهمیت تشخیص زود هنگام از راه آشنایی با علایم مشکوک سرطان همچنین انجام فعالیت‌های غربالگری سرطان پایبند باشند که منجر به بهبود نتیجه و کاهش اتلاف منابع شود.
غربالگری (Screening) سرطان ستان
چندین روش برای غربالگری سرطان پستان وجود دارد که از مهمترین آنها می توان به معاینه توسط پزشک و همینطور انجام ماموگرافی اشاره کرد.
ماموگرافی می تواند ضمن تشخیص زودتر توده های کوچک، میزان بقای بیماران مبتلا را افزایش دهد. هر چند شواهد جدید نشان می دهند که انجام معاینه بالینی پستان (Clinical Breast Exam یا CBE) به عنوان غربالگری و در افرادی که علامت و نشانه مشکوکی ندارند، نیز در تشخیص زودرس بیماری و کاهش مرگ و میر موثر است
ارزیابی بالینی پستان (Clinical Breast Assessment یا CBA)
ارزیابی بالینی پستان شامل گرفتن شرح حال دقیق از نظر سوابق فردی و خانوادگی سرطان، دیگر عوامل خطر (از جمله رادیاسیون قفسه سینه)، علایم مشکوک سرطان پستان (که پیشتر بیان شده است) به علاوه معاینه بالینی پستان (Clinical Breast Exam یا CBE) توسط پزشک است.
یک معاینه بالینی، به تنهایی نمی تواند بدخیمی را رد کند.
روزهای 5 تا 10 دوره قاعدگی، بهترین دوران برای انجام معاینه پستان است. معاینه بالینی پستان باید شامل مشاهده پستان‌ها، بررسی گره‌های لنفاوی و لمس بافت پستان و زیربغل باشد.
در مشاهده پستان، به اندازه، شکل، رنگ، حاشیه‌ها، جهت پستان‌ها و نوک پستان‌ها توجه می شود. وجود یک سری مشخصات ویژه در همراهی با ضایعات و توده‌های قابل لمس پستان شک به بدخیمی را بالا می‌برند:
- تغییر در شکل، کشیدگی و عدم قرینگی پستان‌ها (مانند بزرگی پستان)
- تغییرات پوستی (مانند پوست پرتقالی، قرمزی، پوسته پوسته شدن، زخم‌های سفت، نامنظم و ثابت)
- تغییرات نوک پستان (مانند پوسته پوسته شدن یا فرورفتگی نوک پستان)
- ترشح نوک پستان (به ویژه اگر از یک پستان باشد، در آن پستان از یک مجرا باشد، خود به خودی و ادامه‌دار باشد، در هنگام معاینه ترشح وجود داشته باشد و از نوع سروزی یا خونی باشد)
- یکی از الگوهای معاینه که حساسیت بیشتری نسبت به روش‌های معاینه دیگر دارد الگوی نوار عمودی است. در این الگو پستان با نوارهای عمودی که باهم تداخل دارند مورد بررسی قرار می‌دهد. الگوی نوار عمودی از جهت اینکه تمام بافت پستان را مورد بررسی قرار می‌دهد اطمینان بیشتری به ما می‌دهد.
باید توجه شود که حتی در صورتی که در معاینه بالینی پستان توسط پزشک نکته ای پیدا نشود اما فرد ذکر می کند که در خودآزمایی پستان و با انگشتان خود توده ای را لمس می کند، اقدامات تشخیصی اضافه انجام شود.
ماموگرافی
ماموگرافی تشخیص ضایعات غیر قابل لمس پستان را افزایش داده است. هدف از غربالگری سرطان پستان کشف توده‌ها در مرحله‌ای است که هنوز کوچک (زیر 1 سانتی‌متر) و قابل درمان با جراحی اولیه هستند. استاندارد گزارش ماموگرافی بر اساس سیستم گزارش‌دهی BIRADS است. نحوه درجه‌بندی و تفسیر این سیستم به شرح ذیل است:
- گروه صفر: نشان دهنده ارزیابی ناقص بوده و نیاز به اقدامات تشخیصی بیشتر است
- گروه یک: پستان‌ها نمای طبیعی دارند
- گروه دو: نشان دهنده توده‌های خوش خیم است
- گروه سه: ناحیه احتمالاً خوش خیم. (نیاز به تکرار تصویربرداری طی 3 ماه، 6 ماه یا یک سال بعد دارد)
- گروه چهار: توصیه می‌شود بیوپسی انجام دهد. به طور حتمی مطرح‌کننده سرطان نیست ولی امکان آن وجود دارد
- گروه پنج: مطرح‌کننده سرطان است. بیوپسی توصیه می‌شود.
